Thánh Tôma Aquino (tiếng Ý: Tommaso d'Aquino, tiếng Latinh và tiếng Anh: Thomas Aquinas) (1225-1274), cũng phiên âm là Tômát Đacanh từ tiếng Pháp Thomas d'Aquin, là một tu sỹ, linh mục dòng Đa Minh người Ý và là một nhà thần học và triết học có nhiều ảnh hưởng trong truyền thống chủ nghĩa kinh viện mà trong lĩnh vực này ông cũng được gọi là "Doctor Angelicus" và "Doctor Communis".
Thánh Tôma sinh năm 1225 trong một gia đình quý phái tại Roccasecca nước Ý và đã trải qua những năm thiếu thời tại đan viện núi Caxinô. Đến tuổi thanh niên, người đã vào Dòng Anh Em Thuyết Giáo tại thành Nêapôli, trái với ý của thân nhân. Người theo học tại những học viện lớn thời ấy như Côlônia, Paris, Rôma, Nêapôli. Tôma trở thành học trò giỏi nhất và sau này là đồng nghiệp của Albertus Magnus (Thánh Albertô Cả) ông đi theo Albert đến Paris sau đó lại cũng theo Albert quay lại Köln và trở thành giáo sư.
Thánh Tôma là người đề xướng quan trọng nhất của thần học tự nhiên và là cha đẻ của học thuyết Thomas. Ông có ảnh hưởng đáng kể trong tư tưởng phương Tây và nhiều triết học hiện đại đã được hình thành trong quá trình phát triển hoặc phản đối ý tưởng của ông, đặc biệt là trong các lĩnh vực đạo đức, luật tự nhiên, siêu hình học, và lý luận chính trị. Không giống như nhiều trường phái trong Giáo hội thời gian đó, Tôma chấp nhận một số ý tưởng do Aristotle đưa ra - Người mà ông gọi là "Vị Triết gia" - và ông đã cố gắng kết hợp triết học Aristotle với các nguyên tắc của Kitô giáo. Các tác phẩm của ông được biết đến nhiều nhất là Summa Theologica(Tổng luận thần học) và Summa contra Gentiles (Tổng luận chống lại dân ngoại). Bình luận của ông về Kinh Thánh và Aristotle là một phần quan trọng trong các tác phẩm của ông. Hơn nữa, ông còn nổi bật với những bài thánh ca Thánh Thể của mình, chúng đã trở thành một phần của phụng vụ Giáo hội.
Người nổi tiếng về đời sống trong trắng, triệt để trung thành với kỷ luật tu trì. Người đã thể hiện sứ vụ riêng của Dòng, tức là phục vụ Lời Chúa, trong tinh thần khó nghèo tự nguyện, qua việc bền bỉ nghiên cứu thần học, chuyên cần khám phá, say sưa chiêm niệm và thông truyền chân lý cho tha nhân.
Thế nên, người đã dốc toàn lực phục vụ Chân Lý, khao khát đạt đến Chân Lý, đón nhận Chân Lý bất cứ từ đâu đến, và nôn nóng chia sẻ Lời Chân Lý cho người khác. Người hết sức khiêm tốn và đầy tình người trong cách đối nhân sử thế. Người là một danh sư lỗi lạc về đạo lý, và là một nhà giảng thuyết đầy sức hấp dẫn khi trình bày các chân lý Phúc Âm. Người đã để lại rất nhiều tác phẩm trình bày sự khôn ngoan của Thiên Chúa cũng như của nhân loại. Những tác phẩm ấy cho thấy sự hài hòa chặt chẽ giữa các chân lý mạc khải và chân lý tự nhiên.
Người rất sùng kính Chúa Cứu Thế, đặc biệt trong mầu nhiệm Khổ Nạn và Thánh Thể. Người đã soạn thảo kinh phụng vụ tán dương mầu nhiệm Thánh Thể. Với tâm tình con thảo, người cũng nhiệt thành tôn kính Đức Trinh Nữ Maria, Thánh Mẫu Thiên Chúa.
Người từ trần tại Fossanova, ngày 7.3.1274, trên đường đi dự Công đồng Lyon tại Pháp.
Đức Giáo Hoàng Gioan XXII đã tôn người lên bậc hiển thánh ngày 18.7.1323.
Ngày 11.5.1567, Đức Piô V đã tuyên phong người là vị tiến sĩ thứ năm của Giáo Hội. Ngày 4.8.1880 Đức Lêo XIII đã đặt người làm bổn mạng các đại học và học đường Công giáo. Theo luật phụng vụ canh tân, lễ kính người được mừng vào ngày kỷ niệm việc chuyển hài cốt người về Toulouse.
Lễ kính Ngài vào ngày 28.01 hàng năm.
Bài: Sưu tầm & Biên tập
